CHAPTER - 1
janaka uvAca |
kathaM jnAnamavApnOti kathaM muktirbhavishyati |
vairAgyaM ca kathaM prAptamEtad brUhi mama prabhO || 1 : 1 ||
ashTAvakra uvAca |
muktimicchasi cEttAta vishayAn vishavattyaja |
kshamArjavadayAtOshasatyaM pIyUshavadbhaja || 1 : 2 ||
na pRthvI na jalaM nAgnirna vAyurdyaurna vA bhavAn |
EshAM sAkshiNamAtmAnaM cidrUpaM viddhi muktayE || 1 : 3 ||
yadi dEhaM pRthakkRtya citi viSrAmya tishThasi |
adhunaiva sukhI SAntO bandhamuktO bhavishyasi || 1 : 4 ||
na tvaM viprAdikO varNO nASramI nAkshagOcaraH |
asangO(a)si nirAkArO viSvasAkshI sukhI bhava || 1 : 5 ||
dharmAdharmau sukhaM duHkhaM mAnasAni na tE vibhO |
na kartAsi na bhOktAsi mukta EvAsi sarvadA || 1 : 6 ||
EkO drashTAsi sarvasya muktaprAyO(a)si sarvadA |
ayamEva hi tE bandhO drashTAraM paSyasItaram || 1 : 7 ||
ahaM kartEtyahaMmAnamahAkRshNAhidaMSitaH |
nAhaM kartEti viSvAsAmRtaM pItvA sukhI bhava || 1 : 8 ||
EkO viSuddhabOdhO(a)hamiti niScayavahninA |
prajvAlyAjnAgahanaM vItaSOkaH sukhI bhava || 1 : 9 ||
yatra viSvamidaM bhAti kalpitaM rajjusarpavat |
AnandaparamAnandaH sa bOdhastvaM sukhaM cara || 1 : 10 ||
muktAbhimAnI muktO hi baddhO baddhAbhimAnyapi |
kiMvadantIha satyEyaM yA matiH sA gatirbhavEt || 1 : 11 ||
AtmA sAkshI vibhuH pUrNa EkO muktaScidakriyaH |
asangO nispRhaH SAntO bhramAt saMsAravAniva || 1 : 12 ||
kUTasthaM bOdhamadvaitamAtmAnaM paribhAvaya |
AbhAsO(a)haM bhramaM muktvA bhAvaM bAhyamathAntaram || 1 : 13 ||
dEhAbhimAnapASEna ciraM baddhO(a)si putraka |
bOdhO(a)haM jnAnakhaDgEna tannikRtya sukhI bhava || 1 : 14 ||
niHsangO nishkriyO(a)si tvaM svaprakASO niranjanaH |
ayamEva hi tE bandhaH samAdhimanutishThasi || 1 : 15 ||
tvayA vyAptamidaM viSvaM tvayi prOtaM yathArthataH |
SuddhabuddhasvarUpastvaM mA gamaH kshudracittatAm || 1 : 16 ||
nirapEkshO nirvikArO nirbharaH SItalASayaH |
agAdhabuddhirakshubdhO bhava cinmAtravAsanaH || 1 : 17 ||
sAkAramanRtaM viddhi nirAkAraM tu niScalam |
EtattattvOpadESEna na punarbhavasambhavaH || 1 : 18 ||
yathaivAdarSamadhyasthE rUpE(a)ntaH paritastu saH |
tathaivAsmin SarIrE(a)ntaH paritaH paramESvaraH || 1 : 19 ||
EkaM sarvagataM vyOma bahirantaryathA ghaTE |
nityaM nirantaraM brahma sarvabhUtagaNE tathA || 1 : 20 ||
variations -
1 : 10 - sukhaM cara - sukhaM bhava
1 : 15 - samAdhimanutishThasi - samAdhimanutishThati
CHAPTER - 2
janaka uvAca |
ahO niranjanaH SAntO bOdhO(a)haM prakRtEH paraH |
EtAvantamahaM kAlaM mOhEnaiva viDambitaH || 2 : 1 ||
yathA prakASayAmyEkO dEhamEnaM tathA jagat |
atO mama jagatsarvamathavA na ca kincana || 2 : 2 ||
saSarIramahO viSvaM parityajya mayAdhunA |
kutaScit kauSalAdEva paramAtmA vilOkyatE || 2 : 3 ||
yathA na tOyatO bhinnAstarangAH phEnabudbudAH |
AtmanO na tathA bhinnaM viSvamAtmavinirgatam || 2 : 4 ||
tantumAtrO bhavEdEva paTO yadvadvicAritaH |
AtmatanmAtramEvEdaM tadvadviSvaM vicAritam || 2 : 5 ||
yathaivEkshurasE kLptA tEna vyAptaiva SarkarA |
tathA viSvaM mayi kLptaM mayA vyAptaM nirantaram || 2 : 6 ||
AtmAjnAnAjjagadbhAti AtmajnAnAnna bhAsatE |
rajjvajnAnAdahirbhAti tajjnAnAdbhAsatE na hi || 2 : 7 ||
prakASO mE nijaM rUpaM nAtiriktO(a)smyahaM tataH |
yadA prakASatE viSvaM tadAhambhAsa Eva hi || 2 : 8 ||
ahO vikalpitaM viSvamajnAnAnmayi bhAsatE |
rUpyaM Suktau phaNI rajjau vAri sUryakarE yathA || 2 : 9 ||
mattO vinirgataM viSvaM mayyEva layamEshyati |
mRdi kumbhO jalE vIciH kanakE kaTakaM yathA || 2 : 10 ||
ahO ahaM namO mahyaM vinASO yasya nAsti mE |
brahmAdistambaparyantaM jagannASE(a)pi tishThataH || 2 : 11 ||
ahO ahaM namO mahyamEkO(a)haM dEhavAnapi |
kvacinna gantA nAgantA vyApya viSvamavasthitaH || 2 :12 ||
ahO ahaM namO mahyaM dakshO nAstIha matsamaH |
asaMspRSya SarIrENa yEna viSvaM ciraM dhRtam || 2 : 13 ||
ahO ahaM namO mahyaM yasya mE nAsti kincana |
athavA yasya mE sarvaM yadvAGmanasagOcaram || 2 : 14 ||
jnAnaM jnEyaM tathA jnAtA tritayaM nAsti vAstavam |
ajnAnAdbhAti yatrEdaM sO(a)hamasmi niranjanaH || 2 : 15 ||
dvaitamUlamahO duHkhaM nAnyattasyAsti bhEshajam |
dRSyamEtanmRshA sarvaM EkO(a)haM cidrasO(a)malaH || 2 : 16 ||
bOdhamAtrO(a)hamajnAnAdupAdhiH kalpitO mayA |
EvaM vimRSatO nityaM nirvikalpE sthitirmama || 2 : 17 ||
na mE bandhO(a)sti mOkshO vA bhrAntiH SAntA nirASrayA |
ahO mayi sthitaM viSvaM vastutO na mayi sthitam || 2 : 18 ||
saSarIramidaM viSvaM na kinciditi niScitam |
SuddhacinmAtra AtmA ca tatkasmin kalpanAdhunA || 2 : 19 ||
SarIraM svarganarakau bandhamOkshau bhayaM tathA |
kalpanAmAtramEvaitat kiM mE kAryaM cidAtmanaH || 2 : 20 ||
ahO janasamUhE(a)pi na dvaitaM paSyatO mama |
araNyamiva saMvRttaM kva ratiM karavANyaham || 2 : 21 ||
nAhaM dEhO na mE dEhO jIvO nAhamahaM hi cit |
ayamEva hi mE bandha AsId yA jIvitE spRhA || 2 : 22 ||
ahO bhuvanakallOlairvicitrairdrAk sumutthitam |
mayyanantamahAmbhOdhau cittavAtE samudyatE || 2 : 23 ||
mayyanantamahAmbhOdhau cittavAtE praSAmyati |
abhAgyAjjIvavaNijO jagatpOtO vinaSvaraH || 2 : 24 ||
mayyanantamahAmbhOdhAvAScaryaM jIvavIcayaH |
udyanti ghnanti khElanti praviSanti svabhAvataH || 2 : 25 ||
variations -
2 : 11 - jagannASE(a)pi - jagannASO(a)pi
2 : 18 - SAntA - SAntO
CHAPTER - 3
ashTAvakra uvAca |
avinASinamAtmAnamEkaM vijnAya tattvataH |
tavAtmajnasya dhIrasya kathamarthArjanE ratiH || 3 : 1 ||
AtmAjnAnAdahO prItirvishayabhramagOcarE |
SuktErajnAnatO lObhO yathA rajatavibhramE || 3 : 2 ||
viSvaM sphurati yatrEdaM tarangA iva sAgarE |
sO(a)hamasmIti vijnAya kiM dIna iva dhAvasi || 3 : 3 ||
SrutvApi SuddhacaitanyamAtmAnamatisundaram |
upasthE(a)tyantasaMsaktO mAlinyamadhigacchati || 3 :4 ||
sarvabhUtEshu cAtmAnaM sarvabhUtAni cAtmani |
munErjAnata AScaryaM mamatvamanuvartatE || 3 : 5 ||
AsthitaH paramAdvaitaM mOkshArthE(a)pi vyavasthitaH |
AScaryaM kAmavaSagO vikalaH kEliSikshayA || 3 : 6 ||
udbhUtaM jnAnadurmitramavadhAryAtidurbalaH |
AScaryaM kAmamAkAnkshEt kAlamantamanuSritaH || 3 : 7 ||
ihAmutra viraktasya nityAnityavivEkinaH |
AScaryaM mOkshakAmasya mOkshAdEva vibhIshikA || 3 : 8 ||
dhIrastu bhOjyamAnO(a)pi pIDyamAnO(a)pi sarvadA |
AtmAnaM kEvalaM paSyan na tushyati na kupyati || 3 : 9 ||
cEshTamAnaM SarIraM svaM paSyatyanyaSarIravat |
saMstavE cApi nindAyAM kathaM kshubhyEt mahASayaH || 3 : 10 ||
mAyAmAtramidaM viSvaM paSyan vigatakautukaH |
api sannihitE mRtyau kathaM trasyati dhIradhIH || 3 : 11 ||
niHspRhaM mAnasaM yasya nairASyE(a)pi mahAtmanaH |
tasyAtmajnAnatRptasya tulanA kEna jAyatE || 3 : 12 ||
svabhAvAdEva jAnAnO dRSyamEtanna kincana |
idaM grAhyamidaM tyAjyaM sa kiM paSyati dhIradhIH || 3 : 13 ||
antastyaktakashAyasya nirdvandvasya nirASishaH |
yadRcchayAgatO bhOgO na duHkhAya na tushTayE || 3 : 14 ||
variations -
3 : 1 - tavAtmajnasya - tavAtmajnAnasya
CHAPTER - 4
janaka uvAca |
hantAtmajnasya dhIrasya khElatO bhOgalIlayA |
na hi saMsAravAhIkairmUDhaiH saha samAnatA || 4 : 1 ||
yatpadaM prEpsavO dInAH SakrAdyAH sarvadEvatAH |
ahO tatra sthitO yOgI na harshamupagacchati || 4 : 2 ||
tajjnasya puNyapApAbhyAM sparSO hyantarna jAyatE |
na hyAkASasya dhUmEna dRSyamAnApi sangatiH || 4 : 3 ||
AtmaivEdaM jagatsarvaM jnAtaM yEna mahAtmanA |
yadRcchayA vartamAnaM taM nishEddhuM kshamEta kaH || 4 : 4 ||
AbrahmastambaparyantE bhUtagrAmE caturvidhE |
vijnasyaiva hi sAmarthyamicchAnicchAvivarjanE || 4 : 5 ||
AtmAnamadvayaM kaScijjAnAti jagadISvaram |
yadvEtti tat sa kurutE na bhayaM tasya kutracit || 4 : 6 ||
variations -
4 : 1 - hantAtmajnasya - hantAtmajnAnasya
CHAPTER - 5
ashTAvakra uvAca |
na tE sangO(a)sti kEnApi kiM Suddhastyaktumicchasi |
sanghAtavilayaM kurvannEvamEva layaM vraja || 5 : 1 ||
udEti bhavatO viSvaM vAridhEriva budbudaH |
iti jnAtvaikamAtmAnamEvamEva layaM vraja || 5 : 2 ||
pratyakshamapyavastutvAdviSvaM nAstyamalE tvayi |
rajjusarpa iva vyaktamEvamEva layaM vraja || 5 : 3 ||
samaduHkhasukhaH pUrNa ASAnairASyayOH samaH |
samajIvitamRtyuH sannEvamEva layaM vraja || 5 : 4 ||
Variations -
5 : 3 - rajjusarpa iva - rajjuH sarpa iva
CHAPTER - 6
janaka uvAca |
AkASavadanantO(a)haM ghaTavat prAkRtaM jagat |
iti jnAnaM tathaitasya na tyAgO na grahO layaH || 6 : 1 ||
mahOdadhirivAhaM sa prapancO vIcisannibhaH |
iti jnAnaM tathaitasya na tyAgO na grahO layaH || 6 : 2 ||
ahaM sa SuktisankASO rUpyavadviSvakalpanA |
iti jnAnaM tathaitasya na tyAgO na grahO layaH || 6 : 3 ||
ahaM vA sarvabhUtEshu sarvabhUtAnyathO mayi |
iti jnAnaM tathaitasya na tyAgO na grahO layaH || 6 : 4 ||
CHAPTER - 7
janaka uvAca |
mayyanantamahAmbhOdhau viSvapOta itastataH |
bhramati svAntavAtEna na mamAstyasahishNutA || 7 : 1||
mayyanantamahAmbhOdhau jagadvIciH svabhAvataH |
udEtu vAstamAyAtu na mE vRddhirna ca kshatiH || 7 : 2 ||
mayyanantamahAmbhOdhau viSvaM nAma vikalpanA |
atiSAntO nirAkAra EtadEvAhamAsthitaH || 7 : 3 ||
nAtmA bhAvEshu nO bhAvastatrAnantE niranjanE |
ityasaktO(a)spRhaH SAnta EtadEvAhamAsthitaH || 7 : 4 ||
ahO cinmAtramEvAhamindrajAlOpamaM jagat |
atO mama kathaM kutra hEyOpAdEyakalpanA || 7 : 5 ||
CHAPTER - 8
ashTAvakra uvAca |
tadA bandhO yadA cittaM kincidvAnchati SOcati |
kincinmuncati gRhNAti kincit-hRshyati kupyati || 8 : 1 ||
tadA muktiryadA cittaM na vAnchati na SOcati |
na muncati na gRhNAti na hRshyati na kupyati || 8 : 2 ||
tadA bandhO yadA cittaM saktaM kAsvapi dRshTishu |
tadA mOkshO yadA cittamasaktaM sarvadRshTishu || 8 : 3 ||
yadA nAhaM tadA mOkshO yadAhaM bandhanaM tadA |
matvEti hElayA kincit mA gRhANa vimunca mA || 8 : 4 ||
variations -
8 : 3 - kAsvapi - kASvapi
CHAPTER - 9
ashTAvakra uvAca |
kRtAkRtE ca dvandvAni kadA SAntAni kasya vA |
EvaM jnAtvEha nirvEdAdbhava tyAgaparO(a)vratI || 9 : 1 ||
kasyApi tAta dhanyasya lOkacEshTAvalOkanAt |
jIvitEcchA bubhukshA ca bubhutsOpaSamaM gatAH || 9 : 2 ||
anityaM sarvamEvEdaM tApatritayadUshitam |
asAraM ninditaM hEyamiti niScitya SAmyati || 9 : 3 ||
kO(a)sau kAlO vayaH kiM vA yatra dvandvAni nO nRNAm |
tAnyupEkshya yathAprAptavartI siddhimavApnuyAt || 9 : 4 ||
nAnA mataM maharshINAM sAdhUnAM yOginAM tathA |
dRshTvA nirvEdamApannaH kO na SAmyati mAnavaH || 9 : 5 ||
kRtvA mUrtiparijnAnaM caitanyasya na kiM guruH |
nirvEdasamatAyuktyA yastArayati saMsRtEH || 9 : 6 ||
paSya bhUtavikArAMstvaM bhUtamAtrAn yathArthataH |
tatkshaNAdbandhanirmuktaH svarUpasthO bhavishyasi || 9 : 7 ||
vAsanA Eva saMsAra iti sarvA vimunca tAH |
tattyAgO vAsanAtyAgAt sthitiradya yathA tathA || 9 : 8 ||
variations -
9 : 2 - bubhutsOpaSamaM - bubhutsOpaSamaH
CHAPTER - 10
ashTAvakra uvAca |
vihAya vairiNaM kAmamarthaM cAnarthasankulam |
dharmamapyEtayOrhEtuM sarvatrAnAdaraM kuru || 10 : 1 ||
svapnEndrajAlavat paSya dinAni trINi panca vA |
mitrakshEtradhanAgAradAradAyAdisampadaH || 10 : 2 ||
yatra yatra bhavEttRshNA saMsAraM viddhi tatra vai |
prauDhavairAgyamASritya vItatRshNaH sukhI bhava || 10 : 3 ||
tRshNAmAtrAtmakO bandhastannASO mOksha ucyatE |
bhavAsaMsaktimAtrENa prAptitushTirmuhurmuhuH || 10 : 4 ||
tvamEkaScEtanaH SuddhO jaDaM viSvamasattathA |
avidyApi na kincitsA kA bubhutsA tathApi tE || 10 : 5 ||
rAjyaM sutAH kalatrANi SarIrANi sukhAni ca |
saMsaktasyApi nashTAni tava janmani janmani || 10 : 6 ||
alamarthEna kAmEna sukRtEnApi karmaNA |
EbhyaH saMsArakAntArE na viSrAntamabhUnmanaH || 10 : 7 ||
kRtaM na kati janmAni kAyEna manasA girA |
duHkhamAyAsadaM karma tadadyApyuparamyatAm || 10 : 8 ||
Variations -
10 : 4 - prAptitushTi - prAptatushTi
CHAPTER - 11
ashTAvakra uvAca |
bhAvAbhAvavikAraSca svabhAvAditi niScayI |
nirvikArO gataklESaH sukhEnaivOpaSAmyati || 11 : 1 ||
ISvaraH sarvanirmAtA nEhAnya iti niScayI |
antargalitasarvASaH SAntaH kvApi na sajjatE || 11 : 2 ||
ApadaH sampadaH kAlE daivAdEvEti niScayI |
tRptaH svasthEndriyO nityaM na vAnchati na SOcati || 11 : 3 ||
sukhaduHkhE janmamRtyU daivAdEvEti niScayI |
sAdhyAdarSI nirAyAsaH kurvannapi na lipyatE || 11 : 4 ||
cintayA jAyatE duHkhaM nAnyathEhEti niScayI |
tayA hInaH sukhI SAntaH sarvatra galitaspRhaH || 11 : 5 ||
nAhaM dEhO na mE dEhO bOdhO(a)hamiti niScayI |
kaivalyamiva saMprAptO na smaratyakRtaM kRtam || 11 : 6 ||
AbrahmastambaparyantamahamEvEti niScayI |
nirvikalpaH SuciH SAntaH prAptAprAptavinirvRtaH || 11 : 7 ||
nAnAScaryamidaM viSvaM na kinciditi niScayI |
nirvAsanaH sphUrtimAtrO na kincidiva SAmyati || 11 : 8 ||
variations -
11 : 8 - nAnAScaryamidaM - nAScaryamidaM
CHAPTER - 12
janaka uvAca |
kAyakRtyAsahaH pUrvaM tatO vAgvistarAsahaH |
atha cintAsahastasmAdEvamEvAhamAsthitaH || 12 : 1 ||
prItyabhAvEna SabdAdEradRSyatvEna cAtmanaH |
vikshEpaikAgrahRdaya EvamEvAhamAsthitaH || 12 : 2 ||
samAdhyAsAdivikshiptau vyavahAraH samAdhayE |
EvaM vilOkya niyamamEvamEvAhamAsthitaH || 12 : 3 ||
hEyOpAdEyavirahAdEvaM harshavishAdayOH |
abhAvAdadya hE brahmannEvamEvAhamAsthitaH || 12 : 4 ||
ASramAnASramaM dhyAnaM cittasvIkRtavarjanam |
vikalpaM mama vIkshyaitairEvamEvAhamAsthitaH || 12 : 5 ||
karmAnushThAnamajnAnAdyathaivOparamastathA |
budhvA samyagidaM tattvamEvamEvAhamAsthitaH || 12 : 6 ||
acintyaM cintyamAnO(a)pi cintArUpaM bhajatyasau |
tyaktvA tadbhAvanaM tasmAdEvamEvAhamAsthitaH || 12 : 7 ||
EvamEva kRtaM yEna sa kRtArthO bhavEdasau |
EvamEva svabhAvO yaH sa kRtArthO bhavEdasau || 12 : 8 ||
CHAPTER - 13
janaka uvAca |
akincanabhavaM svAsthyaM kaupInatvE(a)pi durlabham |
tyAgAdAnE vihAyAsmAdahamAsE yathAsukham || 13 : 1 ||
kutrApi khEdaH kAyasya jihvA kutrApi khidyatE |
manaH kutrApi tattyaktvA purushArthE sthitaH sukham || 13 : 2 ||
kRtaM kimapi naiva syAditi sancintya tattvataH |
yadA yat kartumAyAti tatkRtvAsE yathAsukham || 13 : 3 ||
karmanaishkarmyanirbandhabhAvA dEhasthayOginaH |
saMyOgAyOgavirahAdahamAsE yathAsukham || 13 : 4 ||
arthAnarthau na mE sthityA gatyA na SayanEna vA |
tishThan gacchan svapan tasmAdahamAsE yathAsukham || 13 : 5 ||
svapatO nAsti mE hAniH siddhiryatnavatO na vA |
nASOllAsau vihAyAsmAdahamAsE yathAsukham || 13 : 6 ||
sukhAdirUpAniyamaM bhAvEshvAlOkya bhUriSaH |
SubhASubhE vihAyAsmAdahamAsE yathAsukham || 13 : 7 ||
CHAPTER - 14
janaka uvAca |
prakRtyA SUnyacittO yaH pramAdAdbhAvabhAvanaH |
nidritO bOdhita iva kshINasaMsmaraNO hi saH || 14 : 1 ||
kva dhanAni kva mitrANi kva mE vishayadasyavaH |
kva SAstraM kva ca vijnAnaM yadA mE galitA spRhA || 14 : 2 ||
vijnAtE sAkshipurushE paramAtmani cESvarE |
nairASyE bandhamOkshE ca na cintA muktayE mama || 14 : 3 ||
antarvikalpaSUnyasya bahiH svacchandacAriNaH |
bhrAntasyEva daSAstAstAstAdRSA Eva jAnatE || 14 : 4 ||
CHAPTER - 15
ashTAvakra uvAca |
yathAtathOpadESEna kRtArthaH sattvabuddhimAn |
AjIvamapi jijnAsuH parastatra vimuhyati || 15 : 1 ||
mOkshO vishayavairasyaM bandhO vaishayikO rasaH |
EtAvadEva vijnAnaM yathEcchasi tathA kuru || 15 : 2 ||
vAgmiprAjnamahOdyOgaM janaM mUkajaDAlasam |
karOti tattvabOdhO(a)yamatastyaktO bubhukshubhiH || 15 : 3 ||
na tvaM dEhO na tE dEhO bhOktA kartA na vA bhavAn |
cidrUpO(a)si sadA sAkshI nirapEkshaH sukhaM cara || 15 : 4 ||
rAgadvEshau manOdharmau na manastE kadAcana |
nirvikalpO(a)si bOdhAtmA nirvikAraH sukhaM cara || 15 : 5 ||
sarvabhUtEshu cAtmAnaM sarvabhUtAni cAtmani |
vijnAya nirahaMkArO nirmamastvaM sukhI bhava || 15 : 6 ||
viSvaM sphurati yatrEdaM tarangA iva sAgarE |
tattvamEva na sandEhaScinmUrtE vijvarO bhava || 15 : 7 ||
Sraddhasva tAta Sraddhasva nAtra mOhaM kurushva bhOH |
jnAnasvarUpO bhagavAnAtmA tvaM prakRtEH paraH || 15 : 8 ||
guNaiH saMvEshTitO dEhastishThatyAyAti yAti ca |
AtmA na gantA nAgantA kimEnamanuSOcasi || 15 : 9 ||
dEhastishThatu kalpAntaM gacchatvadyaiva vA punaH |
kva vRddhiH kva ca vA hAnistava cinmAtrarUpiNaH || 15 : 10 ||
tvayyanantamahAmbhOdhau viSvavIciH svabhAvataH |
udEtu vAstamAyAtu na tE vRddhirna vA kshatiH || 15 : 11 ||
tAta cinmAtrarUpO(a)si na tE bhinnamidaM jagat |
ataH kasya kathaM kutra hEyOpAdEyakalpanA || 15 : 12 ||
EkasminnavyayE SAntE cidAkASE(a)malE tvayi |
kutO janma kutaH karma kutO(a)haMkAra Eva ca || 15 : 13 ||
yattvaM paSyasi tatraikastvamEva pratibhAsasE |
kiM pRthak bhAsatE svarNAt kaTakAngadanUpuram || 15 : 14 ||
ayaM sO(a)hamayaM nAhaM vibhAgamiti santyaja |
sarvamAtmEti niScitya niHsankalpaH sukhI bhava || 15 : 15 ||
tavaivAjnAnatO viSvaM tvamEkaH paramArthataH |
tvattO(a)nyO nAsti saMsArI nAsaMsArI ca kaScana || 15 : 16 ||
bhrAntimAtramidaM viSvaM na kinciditi niScayI |
nirvAsanaH sphUrtimAtrO na kincidiva SAmyati || 15 : 17 ||
Eka Eva bhavAmbhOdhAvAsIdasti bhavishyati |
na tE bandhO(a)sti mOkshO vA kRtakRtyaH sukhaM cara || 15 : 18 ||
mA sankalpavikalpAbhyAM cittaM kshObhaya cinmaya |
upaSAmya sukhaM tishTha svAtmanyAnandavigrahE || 15 : 19 ||
tyajaiva dhyAnaM sarvatra mA kincit-hRdi dhAraya |
AtmA tvaM mukta EvAsi kiM vimRSya karishyasi || 15 : 20 ||
Variations -
15 : 3 - vAgmiprAjnamahOdyOgaM - vAgmiprAjnAmahOdyOgaM
15 : 15 - vibhAgamiti - vibhAga iti
15 : 18 - kRtakRtyaH - kRtyakRtyaH
CHAPTER - 16
ashTAvakra uvAca |
Acakshva SruNu vA tAta nAnASAstrANyanEkaSaH |
tathApi na tava svAsthyaM sarvavismaraNAdRtE || 16 : 1 ||
bhOgaM karma samAdhiM vA kuru vijna tathApi tE |
cittaM nirastasarvASamatyarthaM rOcayishyati || 16 : 2 ||
AyAsAt sakalO duHkhI nainaM jAnAti kaScana |
anEnaivOpadESEna dhanyaH prApnOti nirvRtim || 16 : 3 ||
vyApArE khidyatE yastu nimEshOnmEshayOrapi |
tasyAlasyadhurINasya sukhaM nAnyasya kasyacit || 16 : 4 ||
idaM kRtamidaM nEti dvandvairmuktaM yadA manaH |
dharmArthakAmamOkshEshu nirapEkshaM tadA bhavEt || 16 : 5 ||
viraktO vishayadvEshTA rAgI vishayalOlupaH |
grahamOkshavihInastu na viraktO na rAgavAn || 16 : 6 ||
hEyOpAdEyatA tAvat saMsAraviTapAMkuraH |
spRhA jIvati yAvadvai nirvicAradaSAspadam || 16 : 7 ||
pravRttau jAyatE rAgO nivRttau dvEsha Eva hi |
nirdvandvO bAlavaddhImAnEvamEva vyavasthitaH || 16 : 8 ||
hAtumicchati saMsAraM rAgI duHkhajihAsayA |
vItarAgO hi nirduHkhastasminnapi na khidyati || 16 : 9 ||
yasyAbhimAnO mOkshE(a)pi dEhE(a)pi mamatA tathA |
na ca jnAnI na vA yOgI kEvalaM duHkhabhAgasau || 16 : 10 ||
harO yadyupadEshTA tE hariH kamalajO(a)pi vA |
tathApi na tava svAsthyaM sarvavismaraNAdRtE || 16 : 11 ||
CHAPTER - 17
ashTAvakra uvAca |
tEna jnAnaphalaM prAptaM yOgAbhyAsaphalaM tathA |
tRptaH svacchEndriyO nityamEkAkI ramatE tu yaH || 17 : 1 ||
na kadAcijjagatyasmin tattvajnO hanta khidyati |
yata EkEna tEnEdaM pUrNaM brahmANDamaNDalam || 17 : 2 ||
na jAtu vishayAH kE(a)pi svArAmaM harshayantyamI |
sallakIpallavaprItamivEbhaM nimbapallavAH || 17 : 3 ||
yastu bhOgEshu bhuktEshu na bhavatyadhivAsitaH |
abhuktEshu nirAkAnkshI tAdRSO bhavadurlabhaH || 17 : 4 ||
bubhukshuriha saMsArE mumukshurapi dRSyatE |
bhOgamOkshanirAkAnkshI viralO hi mahASayaH || 17 : 5 ||
dharmArthakAmamOkshEshu jIvitE maraNE tathA |
kasyApyudAracittasya hEyOpAdEyatA na hi || 17 : 6 ||
vAnchA na viSvavilayE na dvEshastasya ca sthitau |
yathA jIvikayA tasmAddhanya AstE yathAsukham || 17 : 7 ||
kRtArthO(a)nEna jnAnEnEtyEvaM galitadhIH kRtI |
paSyan SruNvan spRSan jighrannaSnannAstE yathAsukham || 17 : 8 ||
SUnyA dRshTirvRthA cEshTA vikalAnIndriyANi ca |
na spRhA na viraktirvA kshINasaMsArasAgarE || 17 : 9 ||
na jAgarti na nidrAti nOnmIlati na mIlati |
ahO paradaSA kvApi vartatE muktacEtasaH || 17 : 10 ||
sarvatra dRSyatE svasthaH sarvatra vimalASayaH |
samastavAsanAmuktO muktaH sarvatra rAjatE || 17 : 11 ||
paSyan SruNvan spRSan jighrannaSnan gRhNan vadan vrajan |
IhitAnIhitairmuktO mukta Eva mahASayaH || 17 : 12 ||
na nindati na ca stauti na hRshyati na kupyati |
na dadAti na gRhNAti muktaH sarvatra nIrasaH || 17 : 13 ||
sAnurAgAM striyaM dRshTvA mRtyuM vA samupasthitam |
avihvalamanAH svasthO mukta Eva mahASayaH || 17 : 14 ||
sukhE duHkhE narE nAryAM sampatsu ca vipatsu ca |
viSEshO naiva dhIrasya sarvatrasamadarSinaH || 17 : 15 ||
na hiMsA naiva kAruNyaM nauddhatyaM na ca dInatA |
nAScaryaM naiva ca kshObhaH kshINasaMsaraNE(a)narE || 17 : 16 ||
na muktO vishayadvEshTA na vA vishayalOlupaH |
asaMsaktamanA nityaM prAptaM prAptamupASnutE || 17 : 17 ||
samAdhAnAsamAdhAnahitAhitavikalpanAH |
SUnyacittO na jAnAti kaivalyamiva saMsthitaH || 17 : 18 ||
nirmamO nirahankArO na kinciditi niScitaH |
antargalitasarvASaH kurvannapi karOti na || 17 : 19 ||
manaHprakASasammOhasvapnajADyavivarjitaH |
daSAM kAmapi saMprAptO bhavEdgalitamAnasaH || 17 : 20 ||
Variations -
17 : 7 - dvEshastasya - dvEsharatasya
17 - 15 - sarvatrasamadarSinaH - sarvatra samadarSinaH
17 : 16 - kshINasaMsaraNE(a)narE - kshINasaMsaraNE narE
17 : 17 - prAptaM prAptamupASnutE - prAptAprAptamupASnutE
17 : 18 - samAdhAnAsamAdhAnahitAhitavikalpanAH -
samAdhAna samAdhAnahitAhitavikalpanAH
CHAPTER -18
ashTAvakra uvAca |
yasya bOdhOdayE tAvat svapnavadbhavati bhramaH |
tasmai sukhaikarUpAya namaH SAntAya tEjasE || 18 : 1 ||
arjayitvA(a)khilAnarthAn bhOgAnApnOti pushkalAn |
na hi sarvaparityAgamantarENa sukhI bhavEt || 18 : 2 ||
kartavyaduHkhamArtaNDajvAlAdagdhAntarAtmanaH |
kutaH praSamapIyUshadhArAsAramRtE sukham || 18 : 3 ||
bhavO(a)yaM bhAvanAmAtrO na kincit paramArthataH |
nAstyabhAvaH svabhAvAnAM bhAvAbhAvavibhAvinAm || 18 : 4 ||
na dUraM na ca sankOcAllabdhamEvAtmanaH padam |
nirvikalpaM nirAyAsaM nirvikAraM niranjanam || 18 : 5 ||
vyAmOhamAtraviratau svarUpAdAnamAtrataH |
vItaSOkA virAjantE nirAvaraNadRshTayaH || 18 : 6 ||
samastaM kalpanAmAtramAtmA muktaH sanAtanaH |
iti vijnAya dhIrO hi kimabhyasyati bAlavat || 18 : 7 ||
AtmA brahmEti niScitya bhAvAbhAvau ca kalpitau |
nishkAmaH kiM vijAnAti kiM brUtE ca karOti kim || 18 : 8 ||
ayaM sO(a)hamayaM nAhamiti kshINA vikalpanAH |
sarvamAtmEti niScitya tUshNImbhUtasya yOginaH || 18 : 9 ||
na vikshEpO na caikAgryaM nAtibOdhO na mUDhatA |
na sukhaM na ca vA duHkhamupaSAntasya yOginaH || 18 : 10 ||
svArAjyE bhaikshyavRttau ca lAbhAlAbhE janE vanE |
nirvikalpasvabhAvasya na viSEshO(a)sti yOginaH || 18 : 11 ||
kva dharmaH kva ca vA kAmaH kva cArthaH kva vivEkitA |
idaM kRtamidaM nEti dvandvairmuktasya yOginaH || 18 : 12 ||
kRtyaM kimapi naivAsti na kApi hRdi ranjanA |
yathAjIvanamEvEha jIvanmuktasya yOginaH ||18 : 13 ||
kva mOhaH kva ca vA viSvaM kva taddhAnaM kva muktatA |
sarvasankalpasImAyAM viSrAntasya mahAtmanaH || 18 : 14 ||
yEna viSvamidaM dRshTaM sa nAstIti karOtu vai |
nirvAsanaH kiM kurutE paSyannapi na paSyati || 18 : 15 ||
yEna dRshTaM paraM brahma sO(a)haM brahmEti cintayEt |
kiM cintayati niScintO dvitIyaM yO na paSyati || 18 : 16 ||
dRshTO yEnAtmavikshEpO nirOdhaM kurutE tvasau |
udArastu na vikshiptaH sAdhyAbhAvAtkarOti kim || 18 : 17 ||
dhIrO lOkaviparyastO vartamAnO(a)pi lOkavat |
na samAdhiM na vikshEpaM na lEpaM svasya paSyati || 18 : 18 ||
bhAvAbhAvavihInO yastRptO nirvAsanO budhaH |
naiva kincit kRtaM tEna lOkadRshTyA vikurvatA || 18 : 19 ||
pravRttau vA nivRttau vA naiva dhIrasya durgrahaH |
yadA yatkartumAyAti tatkRtvA tishThataH sukham || 18 : 20 ||
nirvAsanO nirAlambaH svacchandO muktabandhanaH |
kshiptaH saMskAravAtEna cEshTatE SushkaparNavat || 18 : 21 ||
asaMsArasya tu kvApi na harshO na vishAdatA |
sa SItalamanA nityaM vidEha iva rAjatE || 18 : 22 ||
kutrApi na jihAsAsti nASO vApi na kutracit |
AtmArAmasya dhIrasya SItalAcchatarAtmanaH || 18 : 23 ||
prakRtyA SUnyacittasya kurvatO(a)sya yadRcchayA |
prAkRtasyEva dhIrasya na mAnO nAvamAnatA || 18 : 24 ||
kRtaM dEhEna karmEdaM na mayA SuddharUpiNA |
iti cintAnurOdhI yaH kurvannapi karOti na || 18 : 25 ||
atadvAdIva kurutE na bhavEdapi bAliSaH |
jIvanmuktaH sukhI SrImAn saMsarannapi SObhatE || 18 : 26 ||
nAnAvicArasuSrAntO dhIrO viSrAntimAgataH |
na kalpatE na jAnAti na SruNOti na paSyati || 18 : 27 ||
asamAdhEravikshEpAnna mumukshurna cEtaraH |
niScitya kalpitaM paSyan brahmaivAstE mahASayaH || 18 : 28 ||
yasyAntaH syAdahankArO na karOti karOti saH |
nirahankAradhIrENa na kinciddhi kRtaM kRtam || 18 : 29 ||
nOdvignaM na ca santushTamakartR spandavarjitam |
nirASaM gatasandEhaM cittaM muktasya rAjatE || 18 : 30 ||
nirdhyAtuM cEshTituM vApi yaccittaM na pravartatE |
nirnimittamidaM kintu nirdhyAyati vicEshTatE || 18 : 31 ||
tattvaM yathArthamAkarNya mandaH prApnOti mUDhatAm |
athavAyAti sankOcamamUDhaH kO(a)pi mUDhavat || 18 : 32 ||
EkAgratA nirOdhO vA mUDhairabhyasyatE bhRSam |
dhIrAH kRtyaM na paSyanti suptavat svapadE sthitAH || 18 : 33 ||
aprayatnAt prayatnAdvA mUDhO nApnOti nirvRtim |
tattvaniScayamAtrENa prAjnO bhavati nirvRtaH || 18 : 34 ||
SuddhaM buddhaM priyaM pUrNaM nishprapancaM nirAmayam |
AtmAnaM taM na jAnanti tatrAbhyAsaparA janAH || 18 : 35 ||
nApnOti karmaNA mOkshaM vimUDhO(a)bhyAsarUpiNA |
dhanyO vijnAnamAtrENa muktastishThatyavikriyaH || 18 : 36 ||
mUDhO nApnOti tadbrahma yatO bhavitumicchati |
anicchannapi dhIrO hi parabrahmasvarUpabhAk || 18 : 37 ||
nirAdhArA grahavyagrA mUDhAH saMsArapOshakAH |
EtasyAnarthamUlasya mUlacchEdaH kRtO budhaiH || 18 : 38 ||
na SAntiM labhatE mUDhO yataH Samitumicchati |
dhIrastattvaM viniScitya sarvadA SAntamAnasaH || 18 : 39 ||
kvAtmanO darSanaM tasya yaddRshTamavalambatE |
dhIrAstaM taM na paSyanti paSyantyAtmAnamavyayam || 18 : 40 ||
kva nirOdhO vimUDhasya yO nirbandhaM karOti vai |
svArAmasyaiva dhIrasya sarvadA(a)sAvakRtrimaH || 18 : 41 ||
bhAvasya bhAvakaH kaScinna kincidbhAvakO(a)paraH |
ubhayAbhAvakaH kaScidEvamEva nirAkulaH || 18 : 42 ||
SuddhamadvayamAtmAnaM bhAvayanti kubuddhayaH |
na tu jAnanti saMmOhAdyAvajjIvamanirvRtAH || 18 : 43 ||
mumukshOrbuddhirAlambamantarENa na vidyatE |
nirAlambaiva nishkAmA buddhirmuktasya sarvadA || 18 : 44 ||
vishayadvIpinO vIkshya cakitAH SaraNArthinaH |
viSanti jhaTiti krODaM nirOdhaikAgrasiddhayE || 18 : 45 ||
nirvAsanaM hariM dRshTvA tUshNIM vishayadantinaH |
palAyantE na SaktAstE sEvantE kRtacATavaH || 18 : 46 ||
na muktikArikAM dhattE niHSankO yuktamAnasaH |
paSyan SruNvan spRSan jighrannaSnannAstE yathAsukham || 18 : 47 ||
vastuSravaNamAtrENa SuddhabuddhirnirAkulaH |
naivAcAramanAcAramaudAsyaM vA prapaSyati || 18 : 48 ||
yadA yatkartumAyAti tadA tatkurutE RjuH |
SubhaM vApyaSubhaM vApi tasya cEshTA hi bAlavat || 18 : 49 ||
svAtantryAt sukhamApnOti svAtantryAllabhatE param |
svAtantryAnnirvRtiM gacchEt svAtantryAt paramaM padam || 18 : 50 ||
akartRtvamabhOktRtvaM svAtmanO manyatE yadA |
tadA kshINA bhavantyEva samastAScittavRttayaH || 18 : 51 ||
ucchRnkhalApyakRtikA sthitirdhIrasya rAjatE |
na tu saspRhacittasya SAntirmUDhasya kRtrimA || 18 : 52 ||
vilasanti mahAbhOgairviSanti girigahvarAn |
nirastakalpanA dhIrA abaddhA muktabuddhayaH || 18 : 53 ||
SrOtriyaM dEvatAM tIrthamanganAM bhUpatiM priyam |
dRshTvA sampUjya dhIrasya na kApi hRdi vAsanA || 18 : 54 ||
bhRtyaiH putraiH kalatraiSca dauhitraiScApi gOtrajaiH |
vihasya dhikkRtO yOgI na yAti vikRtiM manAk || 18 : 55 ||
santushTO(a)pi na santushTaH khinnO(a)pi na ca khidyatE |
tasyAScaryadaSAM tAM tAM tAdRSA Eva jAnatE || 18 : 56 ||
kartavyataiva saMsArO na tAM paSyanti sUrayaH |
SUnyAkArA nirAkArA nirvikArA nirAmayAH || 18 : 57 ||
akurvannapi saMkshObhAt vyagraH sarvatra mUDhadhIH |
kurvannapi tu kRtyAni kuSalO hi nirAkulaH || 18 : 58 ||
sukhamAstE sukhaM SEtE sukhamAyAti yAti ca |
sukhaM vakti sukhaM bhunktE vyavahArE(a)pi SAntadhIH || 18 : 59 ||
svabhAvAdyasya naivArtirlOkavadvyavahAriNaH |
mahAhrada ivAkshObhyO gataklESaH suSObhatE || 18 : 60 ||
nivRttirapi mUDhasya pravRttirupajAyatE |
pravRttirapi dhIrasya nivRttiphalabhAginI || 18 : 61 ||
parigrahEshu vairAgyaM prAyO mUDhasya dRSyatE |
dEhE vigalitASasya kva rAgaH kva virAgatA || 18 : 62 ||
bhAvanAbhAvanAsaktA dRshTirmUDhasya sarvadA |
bhAvyabhAvanayA sA tu svasthasyAdRshTirUpiNI || 18 : 63 ||
sarvArambhEshu nishkAmO yaScarEdbAlavanmuniH |
na lEpastasya Suddhasya kriyamANE(a)pi karmaNi || 18 : 64 ||
sa Eva dhanya AtmajnaH sarvabhAvEshu yaH samaH |
paSyan SrRNvan spRSan jighrannaSnannistarshamAnasaH || 18 : 65 ||
kva saMsAraH kva cAbhAsaH kva sAdhyaM kva ca sAdhanam |
AkASasyEva dhIrasya nirvikalpasya sarvadA || 18 : 66 ||
sa jayatyarthasaMnyAsI pUrNasvarasavigrahaH |
akRtrimO(a)navacchinnE samAdhiryasya vartatE || 18 : 67 ||
bahunAtra kimuktEna jnAtatattvO mahASayaH |
bhOgamOkshanirAkAMkshI sadA sarvatra nIrasaH || 18 : 68 ||
mahadAdi jagaddvaitaM nAmamAtravijRmbhitam |
vihAya SuddhabOdhasya kiM kRtyamavaSishyatE || 18 : 69 ||
bhramabhUtamidaM sarvaM kincinnAstIti niScayI |
alakshyasphuraNaH SuddhaH svabhAvEnaiva SAmyati || 18 : 70 ||
SuddhasphuraNarUpasya dRSyabhAvamapaSyataH |
kva vidhiH kva ca vairAgyaM kva tyAgaH kva SamO(a)pi vA || 18 : 71 ||
sphuratO(a)nantarUpENa prakRtiM ca na paSyataH |
kva bandhaH kva ca vA mOkshaH kva harshaH kva vishAditA || 18 : 72 ||
buddhiparyantasaMsArE mAyAmAtraM vivartatE |
nirmamO nirahankArO nishkAmaH SObhatE budhaH || 18 : 73 ||
akshayaM gatasantApamAtmAnaM paSyatO munEH |
kva vidyA ca kva vA viSvaM kva dEhO(a)haM mamEti vA || 18 : 74 ||
nirOdhAdIni karmANi jahAti jaDadhIryadi |
manOrathAn pralApAMSca kartumApnOtyatatkshaNAt || 18 : 75 ||
mandaH SrutvApi tadvastu na jahAti vimUDhatAm |
nirvikalpO bahiryatnAdantarvishayalAlasaH || 18 : 76 ||
jnAnAdgalitakarmA yO lOkadRshTyApi karmakRt |
nApnOtyavasaraM kartuM vaktumEva na kincana || 18 : 77 ||
kva tamaH kva prakASO vA hAnaM kva ca na kincana |
nirvikArasya dhIrasya nirAtankasya sarvadA || 18 : 78 ||
kva dhairyaM kva vivEkitvaM kva nirAtankatApi vA |
anirvAcyasvabhAvasya niHsvabhAvasya yOginaH || 18 : 79 ||
na svargO naiva narakO jIvanmuktirna caiva hi |
bahunAtra kimuktEna yOgadRshTyA na kincana || 18 : 80 ||
naiva prArthayatE lAbhaM nAlAbhEnAnuSOcati |
dhIrasya SItalaM cittamamRtEnaiva pUritam || 18 : 81 ||
na SAntaM stauti nishkAmO na dushTamapi nindati |
samaduHkhasukhastRptaH kincit kRtyaM na paSyati || 18 : 82 ||
dhIrO na dvEshTi saMsAramAtmAnaM na didRkshati |
harshAmarshavinirmuktO na mRtO na ca jIvati || 18 : 83 ||
niHsnEhaH putradArAdau nishkAmO vishayEshu ca |
niScintaH svaSarIrE(a)pi nirASaH SObhatE budhaH || 18 : 84 ||
tushTiH sarvatra dhIrasya yathApatitavartinaH |
svacchandaM caratO dESAnyatrAstamitaSAyinaH || 18 : 85 ||
patatUdEtu vA dEhO nAsya cintA mahAtmanaH |
svabhAvabhUmiviSrAntivismRtASEshasaMsRtEH || 18 : 86 ||
akincanaH kAmacArO nirdvandvaSchinnasaMSayaH |
asaktaH sarvabhAvEshu kEvalO ramatE budhaH || 18 : 87 ||
nirmamaH SObhatE dhIraH samalOshTASmakAncanaH |
subhinnahRdayagranthirvinirdhUtarajastamaH || 18 : 88 ||
sarvatrAnavadhAnasya na kincidvAsanA hRdi |
muktAtmanO vitRptasya tulanA kEna jAyatE || 18 : 89 ||
jAnannapi na jAnAti paSyannapi na paSyati |
brUvannapi na ca brUtE kO(a)nyO nirvAsanAdRtE || 18 : 90 ||
bhikshurvA bhUpatirvApi yO nishkAmaH sa SObhatE |
bhAvEshu galitA yasya SObhanASObhanA matiH || 18 : 91 ||
kva svAcchandyaM kva saMkOcaH kva vA tattvaviniScayaH |
nirvyAjArjavabhUtasya caritArthasya yOginaH || 18 : 92 ||
AtmaviSrAntitRptEna nirASEna gatArtinA |
antaryadanubhUyEta tatkathaM kasya kathyatE || 18 : 93 ||
suptO(a)pi na sushuptau ca svapnE(a)pi SayitO na ca |
jAgarE(a)pi na jAgarti dhIrastRptaH padE padE || 18 : 94 ||
jnaH sacintO(a)pi niScintaH sEndriyO(a)pi nirindriyaH |
subuddhirapi nirbuddhiH sAhankArO(a)nahaMkRtiH || 18 : 95 ||
na sukhI na ca vA duHkhI na viraktO na sangavAn |
na mumukshurna vA muktO na kincinna ca kincana || 18 : 96 ||
vikshEpE(a)pi na vikshiptaH samAdhau na samAdhimAn |
jADyE(a)pi na jaDO dhanyaH pANDityE(a)pi na paNDitaH || 18 : 97 ||
muktO yathAsthitisvasthaH kRtakartavyanirvRtaH |
samaH sarvatra vaitRshNyAnna smaratyakRtaM kRtam || 18 : 98 ||
na prIyatE vandyamAnO nindyamAnO na kupyati |
naivOdvijati maraNE jIvanE nAbhinandati || 18 : 99 ||
na dhAvati janAkIrNaM nAraNyamupaSAntadhIH |
yathAtathA yatratatra sama EvAvatishThatE || 18 : 100 ||
Variations -
18 : 4 - paramArthataH - paramarthataH
18 : 11 - bhaikshyavRttau- bhaikshavRttau
18 : 14 - kva taddhAnaM - kva taddhyAnaM
18 : 18 - na lEpaM - na lOpaM
18 : 22 - vishAdatA - vishAditA
18 : 23 - nASO - nASA
18 : 29 - kinciddhi kRtaM kRtam - kincidakRtaM kRtam
18 : 31 - nirdhyAyati - nirdhyAyEti
18 : 32 - athavAyAti - athavA yAti
18 : 60 - mahAhrada - mahAhRda
18 : 81 - cittamamRtEnaiva - cittamamRtEnEva
18 : 85 - dESAnyatrAstamitaSAyinaH - dESAn yatrastamitaSAyinaH
18 : 96 - muktO - muktA
CHAPTER 19
janaka uvAca |
tattvavijnAnasandaMSamAdAya hRdayOdarAt |
nAnAvidhaparAmarSaSalyOddhAraH kRtO mayA || 19 : 1 ||
kva dharmaH kva ca vA kAmaH kva cArthaH kva vivEkitA |
kva dvaitaM kva ca vA(a)dvaitaM svamahimni sthitasya mE || 19 : 2 ||
kva bhUtaM kva bhavishyadvA vartamAnamapi kva vA |
kva dESaH kva ca vA nityaM svamahimni sthitasya mE || 19 : 3 ||
kva cAtmA kva ca vAnAtmA kva SubhaM kvASubhaM tathA |
kva cintA kva ca vAcintA svamahimni sthitasya mE || 19 : 4 ||
kva svapnaH kva sushuptirvA kva ca jAgaraNaM tathA |
kva turIyaM bhayaM vApi svamahimni sthitasya mE || 19 : 5 ||
kva dUraM kva samIpaM vA bAhyaM kvAbhyantaraM kva vA |
kva sthUlaM kva ca vA sUkshmaM svamahimni sthitasya mE || 19 : 6 ||
kva mRtyurjIvitaM vA kva lOkAH kvAsya kva laukikam |
kva layaH kva samAdhirvA svamahimni sthitasya mE || 19 : 7 ||
alaM trivargakathayA yOgasya kathayApyalam |
alaM vijnAnakathayA viSrAntasya mamAtmani || 19 : 8 ||
CHAPTER 20
janaka uvAca |
kva bhUtAni kva dEhO vA kvEndriyANi kva vA manaH |
kva SUnyaM kva ca nairASyaM matsvarUpE niranjanE || 20 : 1 ||
kva SAstraM kvAtmavijnAnaM kva vA nirvishayaM manaH |
kva tRptiH kva vitRshNatvaM gatadvandvasya mE sadA || 20 : 2 ||
kva vidyA kva ca vAvidyA kvAhaM kvEdaM mama kva vA |
kva bandhaH kva ca vA mOkshaH svarUpasya kva rUpitA || 20 : 3 ||
kva prArabdhAni karmANi jIvanmuktirapi kva vA |
kva tadvidEhakaivalyaM nirviSEshasya sarvadA || 20 : 4 ||
kva kartA kva ca vA bhOktA nishkriyaM sphuraNaM kva vA |
kvAparOkshaM phalaM vA kva niHsvabhAvasya mE sadA || 20 : 5 ||
kva lOkaH kva mumukshurvA kva yOgI jnAnavAn kva vA |
kva baddhaH kva ca vA muktaH svasvarUpE(a)hamadvayE || 20 : 6 ||
kva sRshTiH kva ca saMhAraH kva sAdhyaM kva ca sAdhanam |
kva sAdhakaH kva siddhirvA svasvarUpE(a)hamadvayE || 20 : 7 ||
kva pramAtA pramANaM vA kva pramEyaM kva ca pramA |
kva kincit kva na kincidvA sarvadA vimalasya mE || 20 : 8 ||
kva vikshEpaH kva caikAgryaM kva nirbOdhaH kva mUDhatA |
kva harshaH kva vishAdO vA sarvadA nishkriyasya mE || 20 : 9 ||
kva caisha vyavahArO vA kva ca sA paramArthatA |
kva sukhaM kva ca vA duHkhaM nirvimarSasya mE sadA || 20 : 10 ||
kva mAyA kva ca saMsAraH kva prItirviratiH kva vA |
kva jIvaH kva ca tadbrahma sarvadA vimalasya mE || 20 : 11 ||
kva pravRttirnivRttirvA kva muktiH kva ca bandhanam |
kUTasthanirvibhAgasya svasthasya mama sarvadA || 20 : 12 ||
kvOpadESaH kva vA SAstraM kva SishyaH kva ca vA guruH |
kva cAsti purushArthO vA nirupAdhEH Sivasya mE || 20 : 13 ||
kva cAsti kva ca vA nAsti kvAsti caikaM kva ca dvayam |
bahunAtra kimuktEna kincinnOttishThatE mama || 20 : 14 ||
Variations -
20 : 2 - vitRshNatvaM - vitRshNAtvaM
(Text checking and corrections - kind courtesy Smt Rajani Arjun Shankar)
No comments:
Post a Comment